Maliyet Yönetimi Nasıl Yapılır?

Gelişen teknoloji, artan rekabet ve düşen karşılık oranları, işletmelerin maliyetlerini daha fazla kontrol ve yönetme ihtiyacını doğurmaktadır.  Maliyetlerini yönetemeyen işletmeler, zamanla finans sıkıntıları ile karşılaşacaklar, bununla beraber ya küçülmeye ya da yok olmaya doğru gideceklerdir.

Maliyet yönetiminin en önemli kriterleri, maliyeti etkileyen tüm unsurların doğru bir şekilde planlanması, ölçülmesi ve doğru zamanda geri bildirimlerin yapılmasıdır. İşletmenin üretim ya da hizmet amaçlı girdilerini doğru planlama ile tedarik etmesi, kaynaklarını doğru bir şekilde planlaması, üretim veya hizmet unsurlarını doğru bir şekilde ölçümlemesi ve bunun sonucunda oluşan maliyetlerin gerçek zamanlı kontrol ve geri bildirimler yapılması durumunda efektif bir maliyet yönetimi yapılması sağlanabilecektir.

Bu süreçte doğru planlama, ölçme ve geri bildirim süreçleri için işletmelerin teknolojiden ve bilgi sistemlerinden daha fazla faydalanması gerekmektedir. ERP (Enterprise Resource Planning) ve MES (Manifacturing Execution System) uygulamaları işletmelerin ihtiyaç duydukları bu kurumsal planlama, ölçme ve geri bildirim süreçlerini yönetmeleri sağlayan sistemlerdir.

ERP sistemleri ile sipariş ve taleplere istinaden kaynakların doğru planlanması, ihtiyaçların doğru tespit edilmesi, muhasebe ve finans sistemlerinin sağlıklı yönetilebilmesi sağlanabilmektedir. MES sistemleri ile ise saha içerisindeki üretim ve hizmet süreçlerini doğru ölçümlenebilmesi ve yönetilebilmesi sağlanabilmektedir.

Maliyeti etkileyen unsurlar direkt ve endirekt unsurlar ile ayrılmaktadır. Direkt unsurlar ile işletmenin temel üretim ya da hizmet işlemlerinde direkt rol oynayan, etkisi ölçümlenebilen tüm unsurları kapsamaktadır. Endirekt unsurlar işletmenin temel üretim ya da hizmet işlemlerinde direkt rol oynamayan, etkisi direkt ölçümlenemeyen tüm unsurları kapsamaktadır.

Direkt maliyet unsurları MES sistemleri ile ölçülmesi ve kontrol altında tutulması gereken unsurlardır aslında. İşletmenin üretim ya da hizmet sürecindeki kullanması gereken hammaddeler, tüketilmesi gereken enerjiler, kullanılması gereken kaynaklar (insan ve makine) işletmelerin mühendislik birimlerince önceden ürün/hizmet bazında belirlenen unsurlardır.  Bu unsurlar gerçek üretim/hizmet sürecinde doğru bir şekilde ölçülüp, planlanan değerler ile karşılaştırılıp sapmalar doğru zamanlar ile belirlenebilirse ve bu sapmalar doğru birimlere doğru zamanlarda geri bildirim yapılabilirse, maliyet yönetiminin en önemli adımlarından biri gerçekleştirilmiş olacaktır. Unutulmamalıdır ki ölçülemeyen hiçbir şeyin,yönetilmesi ve kontrol edilmesi de o derece zor olacaktır.

Endirekt maliyet unsurlarına ait giderler de ERP sistemleri ile kayıt altına alınabilmeli ve bu veriler MES sistemlerinde ölçülen kaynak kullanımlarına göre üretilen ürün ya da hizmetlere pay edilmesi gerekmektedir. Bu noktada MES sistemleri ile ölçülen fiili kaynak kullanımları büyük önem arz etmektedir. Çünkü bu veriler endirekt giderlerin pay edilmesinde dağıtım anahtarı olacaktır. Endirekt giderlerin de dağıtılmaları ile ürün yada hizmetin direkt, endirekt ve toplam maliyetleri hesaplanmış olacaktır.

Sektörel bazlı ürün ya da hizmetin maliyetine etki eden maliyet unsurlarının (direkt-endirekt, sabit-değişken) ağırlıkları değişebilmektedir. Bu noktada maliyet unsurlarının ürün ya da hizmetin üstüne düşen ağırlıkları doğru ölçümlenebilirse, maliyeti azaltılmasına yönelik hangi unsurlara öncelik verileceğinin de belirlenmesi kolaylaşacak ve nokta atışı yapılıp doğru tedbirlere odaklanılması sağlanacaktır.isi

Mustafa Ulusoy, İletişim Yazılım Kıdemli Proje Yöneticisi / CoralReef Ürün Müdürü